Şimdiye kadar gelip geçen Sendika Yönetimlerinin neden iyi sonuçlar alamadığını hiç düşündünüz mü?

  İşçilerin bağlı sendika yönetimlerine bir çok kişi geldi, geçti. Ancak sonuçlara bakılırsa, ilk dönemlerdeki hızlı iyileştirmelerden sonra Sendika yönetimlerini aynı verimliliği ve etkinliği gösteremediklerini biliyoruz.
Gerek sosyal haklarda, gerek alınan ücretlerde ciddi bir gerileme yaşandı.
Rakamlarda büyüme olmuş olsa da gizli enflasyon nedeni ile gelir ve refah seviyelerinde ciddi gerilemeler yaşandı.

Sendika Yönetimleri başarılı sonuçlar almayı bırakın, var olanı koruyamadılar.
.
Bu yönetimdeki kişilerin zaaflarından veya yetersizliklerinden mi kaynaklandı? Yoksa başka nedenler mi var?
.
Eğer bu yazımı okuyorsanız, devam etmeden önce durun ve biraz düşünün önce...
.
Neden Sendika Yönetimlerimiz  yeterince başarılı olamadı?
.
.
.
Sorunun kaynaklarına baktığımız zaman, Sendika Yönetimlerine gelenlerin bu durumdaki payının zannedildiği kadar çok olmadığını görüyoruz.
Elbette insan olmanın getirdiği, doğal olarak yapılan hatalar var.
.
Ama esas sorun kaynağı, bizlerin yani çalışanların, işçilerin "Sendikaya Bakış Açısında" olduğunu düşünüyorum.
.
Genel olarak kişilerde gördüğüm, Sendikayı ve yönetimlerini yüceltme eğilimi çok fazla. Bu sanırım kültürel... Çünkü kendi yetki verdiklerimizi kendi gözümüzde büyütme ve yüceltme eğilimimiz sadece sendikalarda değil, siyasette, partilerde, devlet yönetiminde dahil görülüyor.
.
Oysa onlarda insan, bende insanım. Aramızda bir fark yok. Fark birbirimize olan bakış açılarında.
.
Söz gelimi, "devlet" kavramı yüceltilmiştir. Devlet Ana, Devlet Baba, Devletin gücü, vs.vs.
Peki, kimdir, nedir "Devlet"?
.
Devlet, onu oluşturan milletin cismanileşmiş (fiziksel hal almış) iradesinin tezahürüdür. (Görüntü, yansıma...)
Devleti olmayan milletler vardır, olurlar ve yaşarlar. Ama milleti olmayan devlet, var olamaz. Yaşayamaz.
Aynı şey Sendikalar içinde geçerlidir. İşçiler olmadan Sendikalar olmaz. İşçileri barındırmayan Sendika var olamaz.
İşçilerden destek almayan bir Sendika ise işlevlerinde başarılı olamaz.
.
Bu yüzden gerçek işçilerin-işini yapan çalışanların Sendikaya ihtiyacı yoktur. Ama Sendikanın, bu çalışanlara ihtiyacı vardır.
.
Aksi halde hangi şekilde ve nasıl olursa olsun, yönetime geçmiş kişilerin, temsil ettikleri tüm topluluğun desteğini almadan başarılı olmaları söz konusu olamaz.
.
Sendika yönetimleri bu noktada şu hatayı yaptılar. Yönetime gelmelerini sağlayan topluluğun desteği ile tüm toplumu temsil etme yetkisi ve gücüne kavuştuklarını sandılar.
Oysa tüm topluluğu temsil için, tüm topluluğun desteği lazım. Aksi halde sadece kendi gruplarını temsil ederler. Bu da yarım yamalak olur.
.
Yani şimdiye kadar Sendika Yönetimlerinde, tüm çalışanların değil, sadece kendi seçmenlerinin desteğini alıp, bunu yeterli görenlerin bu hatalarından dolayı, başarılı sendikacılık yapılamadı...
.
Yoksa birebir baktığınızda büyük çoğunluğu yetkin, işinde uzman ve bilinçli insanlar. Üstelik bir çok kişinin desteğini alabilecek kadar sevilen ve değerli insanlar. Ki bu görevlere seçilmişler.
.
Çalışanların, işçilerin yaptığı hata ise, "Sizleri seçtim veya sizi seçenlerle yönetime geldiniz, artık tüm kararları siz vereceksiniz." deyip, yönetime seçilenleri poh pohlayıp, yüceltip onları kendi hallerine bırakmış olmaları.
Sadece poh pohlama veya bir istek, şikayet, başı derde girme konusu olduğunda Sendika Temsilcileri ve Yönetimler hatırlanıp iletişime geçilirse veya onlardan sadece bir şeyler talep edilirse sonuç bu olur.
.
Eğer yeni bir yönetimin başarılı olmasını istiyorsanız,
.
* Karar alma mekanizmanıza en az %10-15 oranında ana (gerçek) muhaliflerden katın. Onlar sizi görmedikleriniz görecek ve duyacaktır.
Bırakın sizleri eleştirsinler, yapılanları eleştirsinler. Sizin göremediğiniz bakış açılarını ve sorunları da getirecekleri için, bunların hepsi birer katkıdır.

* Karar uygulama mekanizmalarınızda da, son söz oy çokluğu ile söylediğinde, tüm katılımcılar muhaliflerde dahil, yek vücut olunmalı.

* Sendika yapılarımız, teoride çok iyi ve her şey düşünülmüş, pratikte ise insani hatalardan dolayı düzgün işlemiyor. İşleyemez.
Çünkü aldığımız sendika örgütlenme modelleri bile batı kökenli. Onların toplumsal ve kültürel alışkanlıkları ve eğilimleri üzerine kurulu. Bizim kültürümüze adapte edilirken de, çok fazla deformasyon hatası çıkıyor.
Bu modeller örnek alınırken; "ideal", "olması gereken" modeller olarak tercih edilmiş. Bu yapıyı bizim toplumsal ve kültürel alışkanlıklarımıza doğru evrimleştirmeniz gerekiyor.
.
Yoksa bu GDO'lu dejenere örgütlenme yapısının çok fazla bir geleceği kalmadı artık.

* Sendika, bir "çalışan organizasyonudur." Çalışanların refahını artırmak ve haklarını korumak için oluşturulmuştur. Bu amaçtan sapılmasının ana araçlarında biri, her zaman gizlilik-kapalılık olmuştur.
.
İnsanoğlu, kendi zaaflarına karşı zayıftır. Bu hepimiz için geçerlidir. Hele belli bir güce ulaşıp ta, zaaflarını doyurmaya başladığında hesap vermeyecekse, en sağlam adamın bile yoldan çıkması nerdeyse kaçınılmazdır.
.
Bu yola düşmemenin garantisi, "tüm karar ve uygulamalarda şeffaflıktır." Bu hem yönetimi, hem de çalışanı korur.

.
* Sendika aldığı karar ve uygulamalarla sadece o iş yerinde çalışanları etkilemez.
O bölgede fiziksel varlığı ve sürekliliği olan ekonomik bir güç olarak, bölgesindeki toplumu da etkiler.
Bu yüzden kamuoyu ile sürekli iletişim halinde olmak, eldeki ekonomik güç ve imkanları kullanarak toplumsal sorunlara da çözüm geliştirmeye katılmak önemlidir.
Çünkü sendika üyeleri de o toplumun bir parçasıdır.
Kamuoyu desteği ile yapılan sendikal faaliyetlerde her zaman başarılı olur.

ÇALIŞMA İLİŞKİLERİNİN KISA ÖZGEÇMİŞİ

Yoksulluğa, Güvencesizliğe ve Krize Karşı Mücadele (2)

Çalışanlar olarak, öncelikle geleceğin neleri değiştireceğine kısaca bir bakmamız gerekiyor. Böylece gelecekte nasıl bir örgütlenme olacağını kestirmek daha kolay olacaktır. İlk olarak üretime bakmalıyız. Çünkü üretim araçlarının mülkiyeti ve üretim yöntemleri, her zaman toplumların yönetim yapılarını etkilemiş ve belirlemiştir. Toprak sahipliğine dayanan tarım ve hayvancılığın ana üretim konusu olduğu dönemlerde; krallar, imparatorlar, padişahlar vardı. Bunların hükmettiği bölgelere yönetim desteği sağlayan, kısmı güç-yetki paylaştıkları kontlar, dükler, lordlar, paşalar, ağalar, beyler vardı. Köklü ailelerin hükmettiği toprak ve bu topraklarda yaşayanlardan, ağırlıkla serflerden oluşmuş, tabakalara bu şekilde ayrılmış bir toplum yapısı vardı. Toprak gelirlerine dayalı olarak Soylular bu toplumda kaymak tabakaydı. Gelir biriktirmeye dayalı zenginlik (Merkantilizim) ön plandaydı.

Sanayileşme ile üretim araçlarının mülkiyeti ve üretim yöntemleri değişmeye başladı. En önemli üretim aracı, "sermaye" oldu. Kontların yerini sermayedar girişimciler alırken, serf'in yerini de fabrika işçileri aldı. Bu dönemlerde insanlık daha fazla tüketmeye başladı. Daha doğrusu, üretimin sürekliliği ve bunu destekleyecek tüketim için için teşvik edildi. (Bu tüketim imkanları ile yüzyıllardır 500 milyon civarı doğal sınırı olan insan nüfusu, 200 yılda 8 milyar sınırına dayandı.) Sendika ve benzeri işçi dayanışma örgütlenmeleri de bu dönemler de, sermaye sahibinin maksimum kâr hedefine benzer, işçinin emeği ile katıldığı üretimden daha sağlıklı ve adil pay alması amacıyla gözükmeye başladı. Başlangıçta sermayedar açısından şartlar iyiydi. Girişimci sayısı az olduğu için, hareket alanı genişti. Mümkün olan en düşük gider ile üretmek ve özellikle yurt dışı pazarlarda ürünü ile rekabet etmek yeterliydi. Kâr'lı satışlar, buralardan sağlanan emek ve hammade maliyetini de çok ucuzlatıyordu. Aradaki değer farkı, tacir ülkelere refah artışı sağlayan gelir oluyordu. Uluslararası ticaret de bu yüzden devletler için hayati bir kaynaktı. Hala merkantilist eğilimler taşıyan hükümetler, her türlü ticareti ve ihracatı destekleyip koruyordu. Aslında, satılan ürünlere ve pazar akışlarına bakarsak, tarımsal üretim yapan kesimlere, sanayi ürünlerinin satılmasından ibaret idi. Böylece endüstrileşmemiş bölgelerin tarım, hayvancılık ürünleri, doğal kaynakları çok daha ucuza, ekonomik olarak sağlanıyordu. Bu dönemde bu eğilimin en uç noktası sömürgecilik olarak ortaya çıktı.

Ayrıca ülkede sürekli üretim yapmanın ve büyümenin güvence altında olması için, ülkede korunan bir tüketici grubunun da  varlığı gerekiyordu. Çünkü tüm ürünler, uluslararası pazarlarda satılamayacağı gibi, ulusal pazarların da üretimi destekleyecek alım gücünü koruması, bu şekilde global çapta çıkan krizlerde bile ayakta durma olasılığı korunmalıydı. (İhtiyacın üzerinde tekstil ürünleri alınmasına neden olan "Moda" akımları bu dönemlerde güçlendi.)

Her ne kadar Hümanizma, Demokrasi, Eşitlik,vb. gibi kavramlar altında sunulmuş olsa da, bu kavramları dillendiren ve savunan toplumların, kendileri dışındaki toplumlara hiç de aynı şekilde yaklaşmadığı bir dönemdi. Medeni sıfatı uygun görülmeyen bölge halklarının sömürgeleştirilmesi doğaldı.

Toplumun hem üretim gücünün artrılması, hem de girişimci firmaları destekleyecek alım gücünün korunması için, çalışanların sosyal refahı ve yaşam kalitesini artıran önlemler, uygulamalar ve ideolojiler geliştirilmeye başladı. Bu ideolojilere, bilim ve din kurumlarından alınan kavramlarda monte edilerek, geniş halk gruplarına seslenildi. Sosyalizm, Liberalizm, Komünizm, Serbest Piyasa, Kapitalizm,  vs.vs. Refah seviyesi ve alım gücü artan toplumlarda, takip ettikleri ekonomik ilkelere göre devlet yönetim sistemlerini belirlemeye başladı. Ticaret ve ulusal çıkarlarla içiçe olmuştu. Şirketlerin ihtiyaçları devletlerin siyasi eğilimlerine yön veriyordu. Toplumlar üretime ve tüketime katılmalarına göre sınıflarını koruyordu. Toplumların bir kısmı hala tarım döneminde iken, bir kısmı sanayi dönemindeydi. Sermaye sahibi olanların bir kısmı ise artık bunların da üstünde, girişimci olarak üretime katılma yerine  sermaye-para hareketleri ile ekonomiye katılıyor olmuştu. Doğal olarak bankerler ve tüccarlar, en az sanayici-girişimci kadar ön plana çıkmıştı. Kimi yerlerde aralarında fark kalmasa da, kimi zamanlarda ayrı bir uzmanlaşmaya da dönmüştü bu iş. Kartel oluşumları, şirket birleşmeleri görülüyordu.

Toplumun üretici, tüketici ve sermaye sahibi olarak sesini daha çok yükseltmesi, (şirket hissedarlıkları, kooperatifler, vs.) demokrasi ve insan hakları kavramları altında toplanmış, kamuoyu istek ve tercihleri de, devlet politikalarını biçimlendirmeye başlamıştı.

Bu şekilde ekonomik modellerden doğan kimi ideolojiler, zaman içinde siyasi akımlara da dahil olarak genişlediler. Nazizm, Kapitalizm, Komünizm en sonunda bir savaş çıkardılar. Aslında hammade alanlarının sahipliği ve pazar kavgalarının devamı olan savaş, sömürgeciliğinde en azından hukuki sonunu getirdi (1nci dünya savaşı). Dünya, 2nci dünya savaşı sonrası Amerika'nın atıl hale gelmiş dev üretim gücü ile karşı karşıya kaldı. Bu üretimini savaş sonrası yaraların sarılmasında, dünyanın her tarafına yardım eli olarak uzatıldı. Tüketim ile üretimi destekleye Keynes Modeli toplumların hayatını biçimlendirdi. Savaştan geri dönen erkekler, savaş döneminde kadın işgücünün ekonomiye etkin katılması ile atıl kalmıştı.

Devlet yatırımları ile sosyal refahı yükselten ve alım gücü artan batı dünyasında, savaş sonrası mutlu bir dönem başladı. 73 petrol krizine kadar süren bu dönemde "üretimi, tüketim ile teşvik eden ekonomi model" dünya'ya kendisini kabul ettirdi. Temel ve başarılı ekonomik model olarak, tüm batı dünyasınca en verimli model olarak benimsendi. İnsanlık tüketiminin önemli ölçüde arttığı bu dönemde, nüfus artış ivmesi hızlandı. Demokrasi, hümanizma, eşitlik, adalet söylemleri karnı tok, satacak üretim fazlası olan toplumlarda, Sosyal Haklar ve Sosyal Refah Devleti kavramları olarak gelişti. Aslında Sosyalist-Komünist SSCB'liği sosyalist propagandalarına, alternatif olarak da geliştirilen sosyal politikalar, batı medeniyeti değerleri arasında yerini aldı. Özellikle komünist sisteme yakın duran Avrupa'da çok daha dikkatli ve özenli uygulandı. Bu dönemde üretim araçlarının mülkiyetinde önemli değişimler oldu. İlk olarak aile şirketleri hala yönetim erkini ellerinde tutmakla beraber, yönetim kurullarıyla, şirket yönetimleri farklı-tamamlayıcı iş kollarına yayıldı. (Holdingler gibi..)

Şirket hissedarlığı, yönetimi değil ama kâr'a ortaklık şeklinde, sermaye sahipliğini toplum tabanına dağıttı. Toplum hem sermayedar, hem tüketici, hem de işçi haline geldi.

Gelişmekte olan ülkelerin mamul ve yarı mamul endüstriyel ihtiyaçları, hem pazar olarak hem de ucuz hammadde  kaynağı olarak, yeni sömürgeciliğin ticari boyutunu geliştirdi. Artık bir ülkeyi ele geçirmek için savaşmak veya fethetmek gerekli değildi.  Önce borç vererek üretememesini sağlamak, daha sonra o ülkenin doğal kaynaklarını dünya pazarına istenilen şekilde entegre etmek için yeterli olmuştu.

Aynı dönemler de Sosyal Refah Devleti anlayışını geliştiren gelişmiş ülkeler, çalışanlarınını çalışma koşullarını geliştirerek; toplumlarının hem üretim, hem de tüketim kapasitelerini verimlilik artışları ile desteklediler.

Petrol krizi ile dünya ekonomik sistemi banknot sistemini terketmişti. (Bütün ulusal paralara USD karşılığı olarak değer biçiliyordu. Çünkü USD, Altın'a bağlıydı. 1973' de ABD'de bu sistemi terk etti.) Devletlerin siyasi ve ekonomik gücünü; sanayi, tarım, bilim-teknoloji ve kültür-sanat üretim yetenekleri belirlemeye başladı. Ulusal Para'ların değerini de devletlerin itibarı belirledi. Şirket yönetimlerinde profesyonel yönetimler ağırlık kazanırken, hükümetlerde sosyal devlet politikalarını, ekonomik yük olarak göremeye başladılar. Özellikle silahlanma yarışının ekonomik yükü, toplumlara dağıtılırken bu daha hissedilirdu. Başlangıçta, günümüze göre çok hafif olan sosyal değişimler, beraberinde çalışma yaşamında 70'lerin sosyal çalkantısını da getirdi. İç pazarların alım gücünün doyması ve gelişmekte olan ülkelerdeki sanayileşme hamleleri ile ihracatın da  rekabetçi olması sonucu, devlet politikalarında uluslararası şirketler ve ticari organizasyonlar ön plana çıkmaya başladı. Uzakdoğu'daki sanayileşme ve ekonomik gelişim hareketleri de bu dönemlerde hissedilmeye başlandı.

Thatcher- Reagan dönemi ile devlette özelleştirmelerin önü açıldı. 80'li yıllarda gelişmiş ülkelerin Sosyal Politikalar uygulamaları iktidarları zorluyordu.  İktidarlar sosyal yükleri azaltma ihtiyacındaydılar.

Uluslar arası şirketlerin daha kolay ticaret yapacağı ve daha az engellerle karşılaşacağı sistemi hazırlayan "globalleşme" söylemi de daha sık söylenir oldu. Bir yandan da globalleşme karşısında tüketici iç pazarların korunması için, bölgesel birlik ve ekonomik işbirliği örgütleri gündeme gelmeye başladı. Özellikle Uzakdoğu'da yükselen ekonomiler, endüstrileşmeyi kısmen tamamlamış Asya ülkeleri  ile gelişen Latin Amerika ekonomileri, ulusal tüketici pazarlarını sıkıntıya sokmuş, rekabeti şiddetlendirmişti. Bu ülkeler, ucuz iş gücü ile gelişmiş ülkelerin pazarlarına girmeye başlamışlardı. Sovyetlerin yıkılışı ve Varşova paktının çöküşü ile daha önce girilemeyen  bölgeler bir süre, yeni ve aç bir pazar olarak, ucuz hammadde kaynağı oldu. Ancak buralarda da milliyetçilik eğilimleri güçlendi.

Uluslararası şirketler, "hissedarlarına karşı sorumlu" profesyonel yöneticilerin yönetimine girmişti. Yönetim kurulları, şirket kurucularına bile işten el çektirecek güce kavuşmuşlardı. Verimlilik ve kârlılık, hisse senetlerinin değeri geçerli yol göstergeleri olarak kullanılıyordu.

Sosyalist düzenin yıkılması ile sosyal refah devleti anlayışı, hükümet politikaları içindeki popülaritesini kaybetmiş, daha çok partilerin bir oy kazanma aracına dönmüştü. Hükümetler, bu yükümlülüklerden özelleştirme vasıtasıyla kurtulma amacındaydılar. Bunu, bürokrasi ve devlette verimlilik artışı olarak değerlendiriyorlardı. Sağlık, Eğitim, Sosyal Güvenlik Hakları, devletlere en fazla maliyet getiren kalemlerdi. Devlet yönetiminde de, profesyonel şirket yönetimi  ilkeleri ağırlık kazanmaya başlamıştı. Ekonomideki verimlilik ve etkinlik kavramları, siyasi yönetimlere de yansımıştı. Yüksek teknoloji ile üretim, yatırım maliyetini artırırken, orta ve uzun vade de genel gider kalemlerinde önemli tasarruflar sağlıyordu. Yığın üretim ise hızlı şekilde, tüketicinin tercihlerini gözeten, kişiye özel ürün üretimine dönüşmekteydi. Çünkü rekabet şartları sertleşiyor, rakip sayısı artıyordu. Bu durumda korumacı duvarlar, kalite belge ve standartları, ekonomik iş birliği örgütleri ülkelerin kendi iç pazarlarını ve üreticilerini (=tüketicilerini) korumak için geliştirdikleri, (gizli) ticaret duvarları haline dönüşmüştü. İnternet alt yapısının yaygınlık kazanması ve Çin'in yabancı yatırımcıları, ucuz iş gücü ve devlet teşvikleriyle çekmesi, bu dönemde dünya ekonomisinin ve üretiminin belirleyici aktörleri oldu. Endüstri işletmeleri-fabrikalar, kuruluş yeri bağımlığından büyük oranda kurtuldu. Ticaret yollarına, hammadde kaynaklarına, iş gücüne ve pazara olan fiziksel yakınlıkları önemsizleşti.

Ürünlerin tüm üretimi tek bir kurumsal çatı altından, birbirini destekleyen farklı kurumlar arasındaki ticarete dönüştü. İş gücü hareketliliği düşerken,  sermayenin hareketliliği arttı.

Artık girişimci, daha ucuza üretebileceği yerlere yatırım yapıp, kısa bir eğitim süreci ardından, yeni ve ucuz işçileri ile üretime geçebiliyordu. Daha olmaz ise, bu ucuz işgücünü kendi üretim bölgesine de getirebiliyordu

80'li yıllarla başlayan bu süreç, sendikaların da en çok güç kaybına uğradıkları dönem oldu.

Bireysel tüketici beğenisine yönelik üretim, büyük işletmelerde robotik teknoloji kullanımı, uzman operatörlere, küçük işletmelerde ise farklı dallarda "uzmanlaşmış çalışanlara" gerek duymaya başlamıştı.

Yeni teknolojilerin ve verimli yöntemlerin geliştirilmesi, firmalar için hayati önemdeydi. Üretimde "bilginin  ağırlığı", kol gücüne ve sayısına karşı gelişiyordu.

Ulaşım ve haberleşmedeki gelişim lojistiği desteklemişti. Hammadde, yarı mamul ürün talebi hızlı cevaplanmaya başlamıştı.

Yerelleşmiş üretim; hizmet ve tarım gibi, toprağa, bölgeye, doğaya bağlı alanlarda kalmıştı.

Dünya daha da küçülmüş, bir çok işletme, başka bir işletmenin ürettiği yarı mamulü işleyerek katma değer üretir hale dönüşmüştü.

"İşçi kavramı" da, "Çalışan kavramına" doğru evriliyordu.

Gelişmeler şirketleri ve ardından ülkeleri birbirine bağlarken, uluslararası ticareti de güçlendirdi.
Uluslararası şirketlerin ülkelerdeki ortaklıkları, bu ülkelerin devlet politikalarına daha güçlü yön verir hale geldi.

Ne de olsa, artık her ülkede binlerce insanın hem "işvereni", hem de tüketilen "ürünlerin tedarikçisi" konumundaydılar.

Şirketlerin bu şekilde ulusal ticari sınırları zayıflatması, ister istemez, bölge ülkelerinin ve toplumlarının yerel menfaatleri ile uluslararası şirketlerin menfaatleri arasında çelişkilere de neden oluyordu.

Çünkü ülke yönetiminde söz sahibi olan politikacıların da profili değişmeye başlamıştı.
Artık siyasi arenada, sermaye sahibi olanların ağırlığı artıyordu. Girişimleri yönetim kurulları egemenliğindeydi ve yeni güç alanı siyaset gibi gözüküyordu.

Sermaye sahibi ve girişimcilerin ekonomik katkıları, partiler açısından bir güç kazanımı olarak değerlendirildi. Başlarda ağırlıkla ekonomik imkan ve çevrelerinin desteğini kullanarak, "toplum adına iyi bir şeyler yapmak" amacındaki girişimci sermaye sahiplerinin ağırlığını, zamanla "kendi adına iyi bir şeyler yapmak" isteyenler aldı.

Böylece orta ve uzun vade de alınan ve uygulanan siyasi ve ekonomik kararlar, genel toplum çoğunluğundan ziyade, sayıca azınlık olan ekonomik grupların lehine gelişmeye başladı.

Toplum faydasını hedefleyen girişimci ve sermayedarlar ise parti vitrinlerinde, arka plandaki etkinliklerin önüne perde olarak, parti imaj çalışmalarında öne çıktılar.

Demokrasi, ancak ismi ve şekli kalan, uygulama da ise Fransız Devrimi öncesi aristokrasinin yeni şekli oldu.

Meclislerdeki vekiller, seçmenlerinden koptular. Toplumun ihtiyaç ve isteklerini temsil yeteneklerini kaybettiler. Bağımlı oldukları liderlerin tercihleri ön plana çıktı. Demokratik olduğu ifade edilen (bir kaç kuzey Avrupa ülkesi hariç) dünya devletlerin çoğunda artık halk, meclislerde temsil edildiğini düşünmüyor ve hissetmiyor. Yönetim erklerinin aldığı kararlar ise, ülke ve toplum faydasından gittikçe uzaklaşıyor.

(Sadece, iş hayatım; Politikacı ile İş dünyası birlikte... Vatandaş onları iş başında basıyor.) Ulusal politikalar, ulusal ve uluslar arası ticaret çevrelerinin istek ve beklentilerine göre şekilleniyor.

Hızlı nüfus artışı, iş imkanlarının nüfusa oranla daralışı, azalan sosyal refah, insanları zaten kıskaç altına alıyor.
Bir de küresel ısınma ve kirliliğin, insanlığı tehdit eder hale gelmesiyle, hem doğal kaynakların eldesi, hem de bunların tüketimi ciddi olarak sınırlanmaya başladı.

Pazar ve hammadde kaygılarına eklenen bu sorunlar, bölgeler arası çatışmaları da güçlendirdi. Sonucunda, toplumsal hareketler ve mülteci sorunları dünya gündemine yerleşti.

Bu da bu ülkelerde milliyetçilik ve dışa karşı kapanma eğilimlerini artırdı. Yabancı düşmanlığı sadece kaynak paylaşımında değil, daralan istihdam imkanları ile de şiddetleniyor.

İnsan hareketliliğin en önemli hedefi,  gelişmiş ve sosyal refahı yüksek ülkeler olduğu için, bu ülkelerdeki ekonomik kaynakların da tekrar düzenlenmesini gerektiriyor. Artık devletlerin kendi vatandaşlarına harcayabileceği daha az ekonomik kaynağı var.

İş gücünün farklı alanlarda uzmanlaşması sonucu, bir çok işletmede "aynı işi yapan kişilerin" sayısı azaldı. Sürekli istihdam edilen beyaz yakalı, yüksek kalifiye deki çekirdek çalışanlar yanında değişken, parça, proje başı, sınırlı zamanlı çalışanlar da daha düşük profilli işlerde çalıştırılmaya başlandı.
Toplu sanayi üretimin yerini, atölye düzeyinde üretime geçilmesi ile işletmelerde çalışan azaldı.

Teknolojideki yenilikler ile de kişi sayısı azaldı. Mesela; 3 boyutlu yazıcıların çıkması ile yedek parça üretimi, depolanması ve nakliyesine ait bir çok gider kalemi azaldı. Avrupa da ana merkezde patent hakkı korunan bir yazılım halindeki yedek parçasını, Moğolistan'daki şubesine bağlanıp, talep edilen ürününün en küçük parçasından, komplike bir çok parçasını oradaki 3 boyutlu yazıcıya yaptırabiliyordu.

Hammadde tüm parçalar için aynı olduğundan, her farklı model için farklı parça depolanması sorunu ortadan kalkıyordu. Ürün bilgisayarlı ortamda mikron düzeyinde hassasiyetle üretildiğinden, bu parçanın üretici işçisine, ustasına olan ihtiyacı da ortadan kaldırıyordu.

Hatta çok eski modellerin kırık parçalarının fotoğraflarının çekilmesi ve 3d kalıbının çıkartılması ile artık depolarda kalmamış ürünleri bile üretmek mümkündü.

Bu işi yapan teknisyenin eğitim düzeyi, daha yüksek geliri, onu sendikaların 150 yıldır söylemini yaptığı "işçi ruhu ve sınıf bilincinden" de kopartıyordu.

Sendikaların üye kaybetmesi, onların siyaset arenasındaki söz hakkını da zayıflatmıştır.

Bir kaç yüz bin üyeli bir sendikanın bile, ülke siyasetine etkisi kalmamıştı. Çünkü artık sendikaların güçleri de küçük işletmelerle dağılmış, bölgesel yoğunlukları düşünce, güçleri de çoğunluk içinde erimişti. Kendi aralarındaki rekabet ise ortak zeminde hareket etmelerini engelliyor.
 
Sendikalar ancak yapısından dolayı yığın üretim yapılması gereken belirli alanlarda, maden, metal, demir-çelik, kömür, tersane, tekstil, yığın hizmet ulaşım ve kamu gibi sektörlerinde örgütlü varlıklarını ve güçlerini koruyabiliyorlardı.

Diğer yandan, artan işçilik maliyetleri ile üretim maliyetinin artması, muadil veya aynı ürünlerin ithalat yoluyla karşılanması sonucunu da doğuruyordu.

Tarım ve hayvancılık sektörü, bir çok bölgede geleneksel tarım ürünlerine zarar vermişti. İhraç amaçlı tarımsal üretim ve bunun için verilen teşvikler, kalite standartları gibi uygulamalarla, küçük üreticilerin çoğu üretimden çekildi. Yığın üretimi, yüksek mekanizasyon ve verimliliği genetik kontrol altındaki sertifikalı tohumlarla yapan işletmeler ve tohum şirketleri sektörü kontrol etmeye başladı. Belirli alanlarda uzmanlaşma şekilden teşvik edilen yoğun ve yığın üretim, bu sefer de tüketim açısından pazarı kontrol edip, yönlendiren büyük şirketlerin baskısı altında kaldı. Sonuçta tarım sektörü, üreticisi için serf sisteminin yeni şekli halini aldı. Üstelik bu yeni üretici tipinin şirketlere maliyeti, eski dönemin serf veya köle işçisinden çok daha ekonomikti.  Kendi masrafını kendisi karşılayan, üretmediği zaman alternatifi hemen hazır, pazarlık gücü zayıflamış, benzer ürünün daha uygun fiyatla her zaman alınabileceği bir üretici tipi gelişmişti.

Aynı durum iş piyasası içinde geçerliydi.  İhtiyaç duyulan kalifiye elemanlar zaten şirket bünyesinde, istihdam garantileri ile çalıştırılıyorlardı. Sayıca az olmaları, onları elde tutmak maliyetlerini de düşük kılıyordu.

Diğer yandan kalifiye olmayan (ya da kısa bir eğitimle yapılabilecek) işler için, iş gücü piyasası arzı her zaman boldu.
Üstelik bu işler için eğitim maliyetleri de düşüktü. Milli eğitim sistemi asgari herkesi asgari düzeyde iş yapabilecek kapasiteye kadar getiriyordu.

Bu işçilerin, iş kolu veya işyeri düzeyinde yatay ve dikey örgütlenmeleri de ciddi oranda zayıfladı.


İş kollarındaki örgütlenmeyi zorlaştıran konulardan biri de, katma değer katkısı yüksek işleri yapan kişilerin uzmanlaşmasıydı.
Kalifiye elemanların imkanları, geniş ve kalifiye çeşitliliği yüksek işgücünü temsil eden sendikaların desteğini zayıf ve yetersiz gösteriyordu.

Bir ürünü oluşturan ürünlerin çeşitli parçalarının farklı bölgelerde ve işletmelerde üretiliyor olması da sorundu.
Üstelik üretim bandının durması, üretimin durduğu anlamına gelmiyordu. Girişimci, Romanya'da üretemediği zaman, fabrikasını rahatça bir Afrika ülkesine taşıyabiliyordu. Ara mamuller buraya geliyor ve burada birleştiriyordu. 
Çünkü ürünün pazarı, ya bir sonraki işletme ya da tüm dünya idi.

Sanayi üretiminde de sendikal örgütlenme sorunlarla karşı karşıya idi. Uzmanlaşma, yüksek teknoloji, aynı işi yapan kişilerin sayısını azaltırken, işi yapmak da artık daha kolaydı.
Otomasyon sayesinde, üretim sürecini kontrol etmek için çok az kişi yetiyordu. Kalite kontrol, paketleme gibi tekrara dayanan birimler için ise her zaman işgücü bulmak mümkündü.

Bu yüzden işyeri örgütlenmeleri de, işveren karşısında cılız kalıyordu.


Çoğu gelişmiş ülke de çok çalışanı olan işletmeler, hizmet sektörü ve özellikle kamu hizmeti sektöründe kalmıştır.
Ürün ve hizmet farklılaşmasından dolayı, tüketici ürünlerinin çeşitliliği arttı.
Daha fazla kişiye, daha hızlı özel hizmet verebilmek için daha çok kişiye ihtiyaç var.

Kamu sektöründe ise ihtiyaçtan ziyade, toplumun tüketebilmesi yani ekonominin dönmesi için bir miktar gelirin topluma dağıtılması önplanda. Yani hükümetler, ihtiyaç duyduklarından çok daha fazlasını, siyasi veya ekonomik nedenlerle işe alıyorlar. Bu kişilere verdikleri maaşlarla, iç piyasanın gücünü korumasını sağlıyorlar.
(Diğer sebeplere, oy toplama, kamu oyu desteği garantileme,yandaş doyurma, vs.vs. girilmemiştir.)

Sonuçta toplumun alım gücü düştüğü zaman, pazar olarak değerini yitirecek bir ülkeyi kimse yönetmek istemez.

Sendikalar daha çok geçmişin şaşalı ve mutlu anıları ile avunup, bu günleri arar hale geldiler.
Bu dönemlerde başarılı sonuç aldıkları, çözüm ve uzlaşma yollarını tekrar etmeye çalışıyorlar.


Oy gücü olarak belirleyici olmadıkları gibi, ülke ekonomisinde üretim içindeki rolleri de göreceli düşük kaldığından, hem üyeleri, hem de muhatapları karşısında güç ve imaj kaybı yaşadılar. Hala da yaşıyorlar.

Son dönemlerde artık görmezden gelinemeyecek kadar şiddetlenen ve etkileri tüm toplumları tehdit eden, çevre kirliliği, küresel ısınma ve doğal kaynakların kıtlaşması gerek şirketlerin gerek ise devletlerin politikalarını gözden geçirmeye zorlamıştır.

Bu ihtiyaçları ve zorunlulukları bir ekonomik fırsat'a çevirmek içinde çalışmalar yapılmaktadır.
Yeniden kullanım, farklı kullanım, daha verimli kullanım amacıyla "inovasyon", mevcut imkanlardan daha yüksek verim ve kullanım ömrü sağlamak için "verimlilik" kavramları daha sık gündeme gelmeye başlamıştır.

Bu iki kavram, sahip olunan sosyal refahın devamı ve geliştirilmesi için, "Sürdürülebilirlik" kavramının içine monte edilmişlerdir.
Böylece daha az tüketim ve daha az atık ile toplumsal yaşamın, en azından aynı seviyede sürdürülmesi amaçlanmıştır.

Bu kavramların çalışma yaşamına yansıması ise daha küçük, daha yenilikçi ve bilgi ağırlıklı üretim birimlerinin teşvik edilmesiyle sonuçlanmıştır.

Yani mevcut sendikaların güçlerini aldıkları toplu, üretim bandına dayanan yığın üretiminin, yerini almıştır.

Bu da çalışanın profilini, eğitimli beyaz yakalıya çevirmiştir.

Beyaz Yakalılar arasında örgütlenme eğilimi ise daha düşüktür. Bilgisine ve becerisine güvenerek, çalışma şartları hakkında işverenle birebir pazarlık yapma gücü daha yüksektir.

Diğer yandan sendikalardaki yolsuzluk ve şeffaf olmayan yönetimler de beyaz yakalılar tarafından daha dikkatli fark edilmektedir.

Çünkü bu tür organizasyonlarda insanlar iki amaçtan biri için yönetime gelmek isterler: Ya toplum için ya da kendileri için iyi bir şey yapmak için.Bu yetkiyi isteyenlerin şeffaf olması ve net taahütlerle kendisini bağlaması önemlidir.
Eğer vaatler net değil ise kişisel ilişkilere dayanan güven ilişkisine göre karar verirler.

Daha eğitimliler, güven ilişkisinden ziyade adayların taahütlerine ve yapılabilirliğine bakarlar.
Her durumda, işçilerin yani çalışanların desteğini, "topluluk için iyi bir şeyler yapmak istediklerini belirterek" isterler.
Ancak bu kişiler arasındaki niyet farkını anlamak zordur. Bu da sendika yönetimlerinin yapabileceği halde yap(a)madıkları konular üzerinde odaklanmaya döner.
Ülkemizdeki durumu bakılırsa, Sendikaların çoğu bu durumdadır.
Çoğu toplu iş sözleşme görüşmesi, "işveren ve sendika yönetimleri lehine" ama "çalışan için düşük kazanımlarla" sonuçlanmaktadır.

Bilinçli olanlar, daha görevlendirdikleri temsilcilerin niyetlerine karşı kendilerini koruyamayan diğer çalışanlarla, aynı gemide olmaktan memnuniyetsizdir. Fırsatını bulunca bu topluluktan ayrı kalmayı tercih  ederler. (İşveren tarafı da, Bireysel emeğine sahip çıkmayana ve  söylenene razı olana nasıl saygı duysun ki?)
AB'de ve ülkemizde, gençlerin sendikaya katılım oranı her geçen yıl düşmektedir. Bunun anlamı yeni dönemlerdeki çalışanlarında örgütlenme eğiliminin düşük olacağı, sendikaların kan kaybının devam etmesidir.

SENDİKALARIN GÜNCEL DURUMU NEDİR?

Yoksulluğa, Güvencesizliğe ve Krize Karşı Mücadele (3)                           English Tüm yaklaşımları ve durumu değerlendirecek olursak; İçinde bulunduğumuz dönem sadece bölgemizde ya da ülkemizde değil, tüm dünya çalışma yaşamında değişimin başladığı bir dönemdir. Ekonominin yeni şekline ve üretim araçlarının sahipliğine bakarak, yeni çalışma koşullarının hangi şartlar altında olacağını da öngörebiliriz.

Ürünler tüketiciler için farklılaştırılmıştır. Ayrıca üretim süreci, “ara ürünler” üzerindeki uzmanlıklarına göre firmalar arasında paylaşılmaktadır. Bu farklı bölgelerdeki sermayenin, ortak üretim yapması anlamına da geliyor.

* Endüstriyel işletmeler de düzenli çalışan kişi sayısı  azalıyor. Sabit çekirdek kadronun yanında, değişken zamanlı, esnek çalışma modeli de gelişiyor. Artık daha çok parça, ürün veya proje temelli olarak çalışılan süreler ve işler olacak. Herkes sürekli ve düzenli çalışma imkanı bulamayacak.

* İş yerine bağımlılık azalıyor. İş yeri sendikacılığı daha da zayıflayacak. Bilgi ağırlıklı üretim, daha fazla boş (ama serbest değil) zaman bırakıyor. Aynı zamanda kalifiye kişilere, dünya çapında iş yapma, projelerde çalışma imkanı da getiriyor.

* Sermayenin üretim yerine ve koşullarına bağımlılığı azalıyor. Sermaye hareketliliği, en karlı bölgelerde üretim yapmak için daha fazla hareket esnekliğine sahiptir.

* İş gücü hareketliliği düşüyor. Özellikle vasıfsız veya düşük nitelikli iş gücü için "işsizlik", tüm dünya da yaygınlaşıyor.

* Uluslararası sermaye, ulusal devletlerin toplumsal ve sosyal politkalarını kısıtlıyor. Ulus devletlerin güçleri zayıflıyor. Hükümetler, kamu yararına olan ekonomik faaliyetlerden daha da uzaklaşacaklar. Bu görevler, daha çok, seçimlerle gelen yerel yöneticilere bırakılacak. Devletler, sosyal ve ekonomik alanda, sadece düzenleyici ve karar verici role doğru yöneliyorlar. Çünkü her türlü anlaşmazlıkta, hakem ve hakim rolünde denge sağlayıcı bir karar verici gerekli.

* Devletin üretimdeki gücünün azalması ile toplumlar  hükümetlerin aldığı kararlarla daha az ilgilenir hale getirmektedir. Bu da, iktidar politikalarına daha az kamuoyu desteğine yol açmaktadır. Buna karşılık, "Siyaset" sermaye sahiplerinin daha çok boy gösterdiği bir alana dönüşüyor. Ülke için alınan siyasi ve ekonomik kararlara sermayenin etkileri daha da artacak.

* Devletçe güvence altına alınan, Sosyal Refah Devleti güvenceleri, kamu hizmetlerinin özelleştirilmesiyle aşamalı olarak tamamen bitirilecek.

* Toplumların refahı ve alım-tüketim gücü, devletlerin gücünü de belirlediğinden, toplumsal refahı destekleyecek temel ve sosyal yatırımlar, yerel yönetimler üzerinden sağlanacak.

* Belirli sektörler (maden, tersane, madencilik, tekstil, vs. gibi kol gücüne ihtiyaç duyan işler) hariç, beyaz yakalıların  sayısı artacak. (Gelişmiş ülkelerde zaten çoğunluğa ulaşmışlardır.)

* Çalışma yerlerinin farklı bölgelerde ve dağınık olması ile  çalışanların farklı alanlarda uzmanlıkları,  aralarındaki bağları da zayıflatmaktadır. Bu durum, sendikal örgütlenmeyi de zorlaştırmaktadır.

* Sendikalı sayısının azalmasında bir diğer etken, sadece Türkiye de değil, dünya çapında Sendikalara karşı artan güvensizliktir. Sendikaların çalışma yaşamındaki değişime uyamaması ilk sebeptir.. Artık sendika anlayışı, ücret sendikacılığı düzeyine inmiştir.   Sendika yönetimlerindeki yolsuzluklar ve şeffaf olmayan yönetimler durumu körüklemektedir.

* "En kötü Sendika, Sendikasızlıktan iyidir" yaklaşımı yolsuzlukları görmezden gelen ve işçiyi mevcut sendikaların yetersiz uygulamalarına mahkum eden söyleme dönüşmüştür.Çalışma yaşamının sorunları sürekli artmıştır. "Kol kırılıp, yen içinde kalınca", yolsuzluk yaraları kangrene dönüşmüştür.  Şeffaf yönetimden  kaçınan her yönetim için, yen içinde saklanan kırık bir kol olduğunu düşünebiliriz.

* Sendikalıların azalmasının bir diğer sonucu ise  kamuoyu'nun da Sendikal hak ve taleplere karşı duyarsızlaşması, destek azaltması olmuştur. Çünkü daha kendi yönetim ve üye sorunlarını çözemeyen bir organizasyonun, topluma da bir katkısı yoktur.

* Başka bir sonuç ise, Sendikaların Ulusal ve Uluslararası platformlarda yaptırım gücünün zayıflamasıdır. Sendikaların temsil ettiği oy gücü ve ekonomideki katkı payları azalmış, politikacılar tarafından daha az ciddiye alınır olmuşlardır. Böylece Uluslararası Ticaret Organizasyonları  kararlarına müdahale güçleri de aynı şekilde azalmıştır.

* Kamu kurumları, özellikle hizmet sektöründe en büyük işveren haline dönüşmüştür. Bu işyerlerinde birbirine rakip sendikaların rekabeti artmıştır. Durum çalışanlar aleyhine sonuçlanmıştır. Hem çalışanı örgütlenmekten uzaklaştırmış, hem de güvensizlik aşılamıştır. *İşyerilerinde sendikaya üye olmak ya da olmamak anayasal bir hak olarak kişi özgürlükleri güvencesindedir. Halbuki Sendika'nın şirketin insan kaynakları birimi gibi hareket ettiği kurumlarda, sendika üyeliği de zorunluluk halini almıştır. Üyelerini ikna yoluyla değil de, zorlayarak kazanan bir sendika'nın işveren karşısında, işçi'yi ne kadar temsil edeceği de kuşkuludur. Aynı yönetimin, işçi haklarına karşı da hoyrat olacağı kuşkusuzdur. * Emek arzının fazla olmasına rağmen sendikal örgütlenmenin düşük olmasında bir diğer etken ise, Sendikaların iş güvencelerindeki yetersizliğidir. İşe sahip olmak ve korumak adına, "Çalışan" bir çok sosyal haktan ve talepten feragat eder hale gelmiştir.

* İşsizlik durumunda Sendikaların sağladığı desteğin, güvencelerin dar, hatta çoğu zaman hiç olmaması, örgütlenme karşısında ciddi bir engeldir.

SENDİKALARIN GELECEĞİ İÇİN NE YAPILMALI?

Yoksulluğa, Güvencesizliğe ve Krize Karşı Mücadele (4)   English

Tarih boyunca, üretimin şekli ve sahipliğinin, hem toplumların siyasi yönetim tarzlarını, hem de çalışma ilişkilerini biçimlendirdiğini gördük. Bilgiye dayanan üretimin güçlendiği ve yatırım sermayesinin de hissedarlara ait olacağı dönemler başladı. Şu an geçiş döneminin sancılı dönüşüm evresindeyiz. Girişimcilikte değişiyor. Girişimi başlatanlar, şirket yönetimini yönetim kurullarına bırakıyorlar. Sahip oldukları kurucu hisselerin kâr payı üzerinden gelir sağlıyorlar.

Çalışanların, ticari girişimlerde aynı zamanda hissedar/pay sahibi olacağı bu üretim döneminde, bilgi ve teknoloji ana üretim araçları olacak. Çalışma ilişkilerinin de bu durumdan etkileneceği şüphesiz. Ancak geçiş her yerde ve aynı hız da olmayacak.   Tarım toplumunun, endüstri toplumuna dönüşmesi nasıl kuşaklar boyu sürüyorsa, bu ekonomik ve siyasi değişimde aynı şekilde zaman alacak.   Siyasi yapılar değişecek, çünkü mevcut siyasal yapılar, mevcut toplumsal ihtiyaçları cevaplayamıyor. (Bu ayrı bir tartışma konusudur.)   Ekonomik yapı değişiyor çünkü, üretim araçları ve yöntemleri ve daha önemlisi pazarlarda var olma koşulları değişiyor. (İnternet üzerinden verdiğimiz siparişi 2 gün ile 2 hafta arasında dünyanın her tarafından alabiliyoruz. Üstelik kapımıza kadar geliyor.)

Bunların ışığında, çalışana fayda sağlayacak ve güvenebileceği tek yapının, gene çalışanlar tarafından oluşturulan organizasyonlar olacağını görüyoruz.   Ancak mevcut çalışan örgütlenmesi olan Sendikaların da, organizasyon yapıları ve benimsedikleri ilkeler olarak değişimden geçmeleri gerekli gözüküyor.

Sendikaların iki temel noktada ciddi değişimden geçmesi gerektiği görülüyor. İlki, Sendikal Organizasyonlar aynı zamanda bir "Tüketici Örgütlenmesi" işlevi de yürütmek zorunda. İkincisi, Sendikalar toplumun tüm iş gücü arzını  kapsayacak şekilde "İstihdam Büroları" işlevi yüklenmek zorunda. Aksi halde şu anki yapıları ve ilkeleri ile Sendikaların çalışanlara olan faydasızlığı artacak.

Tüketici Örgütlenmesi: Tüm çalışanlar aynı zamanda birer tüketicidir gerçeğinden hareket edilmektedir. Tüm firmalar, ürünlerini satmak zorundadır. Tüketicilerinin sürekli ve düzenli olması hayati önemdedir. Bu yüzden bir firmaya yapılabilecek en önemli yaptırım güçlerinden biri de, ürünlerinin boykot edilmesidir. Çünkü firmanın tüketici pazarında kaybedeceği müşterileri, derhal bir başka firma muadil ürünleri ile doldurabilecektir. Ve firma için pazar daralması, tüm işçilerinin greve gidip, üretim yapmamasından daha ağır bir bedeldir. Sendikalar gerek üyeleriyle, gerek ise tüm diğer tüketicilerle hareket etme imkanı bulduğu zaman, işletmeler üzerinde direk ya da dolaylı (eğer ara mal üretiyorsa firma, nihai ürünü üreten firmanın ürünlerini boykot ederek) olarak baskı gücüne kavuşmuş olacaklardır.   Üstelik gerek yasalarla, gerek diğer yaptırımlarla da olsa bu eylemi engelleyebilecek hiç bir hukuki ve fiziki imkan yoktur

İstihdam Büroları: Gelişmiş ülkelerden başlayarak, esnek çalışma modelleri ve bunu düzenleyen çalışma ilişkilerini tanımlayan yasalar her ülke gündemine girmektedir. Özel sektörün çalışma ilişkilerindeki yükümlülük giderlerinini azaltıp, rahatlatan bu uygulamalar, ne yazık ki engellenemiyor. Çünkü üretim ve tüketim yapısı, nüfus yapısı ve işsizlik artışı, ekonomik değeri olan kaynakların yapısı sürekli değişiyor.

Şu an özel istihdam büroları, özel sektörün ihtiyaçlarına göre dizayn edilmiş bürolar olarak faaliyettedirler. Çalışanın sosyal ve ekonomik hakları üzerinde baskı oluşturmaktadır. Özellikle esnek çalışma uygulamaları,Sosyal Güvenlik Sisteminin özelleştirilmesi ve yerine Bireysel Emeklilik ve Sağlık sistemlerinin getirilmesi, aynı dönüşümün diğer farklı parçalarıdır.

Mevcut sendikacılık anlayışı, sürekli ve düzenli çalışanların, taylorizm denilen üretim bandına dayalı yığın ve toplu üretimine dayanıyor. Teknoloji ise bu dönemi bitiriyor. Sendikaların temel var oluş amacı, çalışanın sosyal refahını ve yaşam şartlarını iyileştirmektir. İşçiler bu amaçla bir araya gelip birlik olmuşlardır. Bu yüzden geçmişteki Sendikacılık anlayışı ile karşı çıkılan konu ve durumları tekrar ele alınmalı. Yeni şartlar altında çalışan menfaatine "neler yapılabilir?" ona bakmak lazım. Bir çalışanı en iyi anlayacak ve destek olacak şey, gene diğer bir çalışandır. Bu yüzden halen İşçi Örgütlerinin kapsamı dışında kalan esnek çalışanları da kapsam içine alacak uygulamalar geliştirmek zorunludur.

Sendikaların oluşturacağı özel istihdam büroları, piyasadaki özel girişimlerin aksine, "şirkete kâr" değil , "çalışana fayda" amaçlı olmalıdır. Esnek çalışmak zorunda kalanların işlere yerleştirilmesi yanında, işsiz oldukları dönemlerde yeni vasıflar kazanmaları için eğitimlerini de sağlanmalı. Bunların dışında, bu kişilerin iş gücünden faydalanarak Sendikaların çalışanı destekleme amacıyla oluşturduğu girişimler de güçlendirilmeli. Bu ofisler aracılığıyla, esnek çalışanın karşılaşabileceği sosyal ve ekonomik riskleri hafifletmek için bazı önleyici uygulamalar geliştirilmelidir.

Bunları yapabilmek imkansız değildir. Tam tersi basitten başlamak şartıyla çok kolaydır. Bunu yapabilecek istek ve kararlılık önemlidir. Eğer gerçekten dürüst ve şeffaf sendikacılık yapılıp, ekonomik kaynaklar kaybedilmez ise yapılabilinir.  Bu şekilde "çalışan örgütlenmeleri" toplum içinde daha güçlü bir pozisyona da ulaşacaklardır. Hem kamuoyu desteği, hem çalışan güveni güçlenecektir. Gerek ulusal iktidarlar gerek şirketler üzerindeki yaptırım güçleri de artacaktır. Bu yüzden sendika yönetimlerinin, bir an önce kafa kafaya vererek, ortak bir istihdam bürosu yapısı oluşturmaları gereklidir. Esnek çalışanları da yeni bir sendikal örgütlenme altında toplamaları şarttır. Ya da "bu olmaz!" deyip, Sendikaların içini eritip,  tamamen bitireceklerdir.

Çalışanlar bu durumda, alternatif kalmayınca yeni tip "Çalışan Organizasyonları" oluşturacaklardır.   Bu değişim birden bire olamayacağı için, geçiş döneminde, mevcut yapılar üzerinden neler yapılabilineceği 3 başlıkta derlendi. 1) İş yeri-İş kolu bazında 2) Bölge bazında 3) Ülke ve Uluslararası bazda 1) İş yeri-İş kolu bazında

a) İlk yapılması gereken şey, Sendikanın Çalışan gözünde kaybettiği güveni geri kazanmasıdır. Yani,

I) Sendika yönetiminin içinde bulundukları durumu ve çıkmazlarını tüm üyeleriyle paylaşıp, ortaya koymasıdır. II) Gelir-Giderler konularını üyeleriyle paylaşarak, yönetimi şeffaflaştırmasıdır. III) İş Yeri Temsilcisi ve delege seçimlerinde, tüm taraflar oy oranlarına veya kişiler aldıkları oy miktarına göre belirlenmesi gerekmektedir. Grup listeleri üzerinden yapılan seçimler sona ermeli. Yönetimler de tüm üye kesimlerin farklı düşüncelerini taşıyacak kişilerden oluşmalıdır. IV) İşveren yetkilisi veya temsilcileri ile görüşmelerde, verilen tekliflerin tümü çalışanlarla paylaşılmalıdır. Ancak ayrıntılar üzerinde tartışma ve karar alma kısmı, seçilmiş yetkililerce gerçekleştirilmelidir.Verilen kararlar, işveren temsilcisinden önce üyelere bildirilmelidir.

b) Sendikanın İş Yeri Temsilcileri, iş yeri birimlerine göre değil, işlerin niteliğine göre belirlenmelidir. Yani A birimindekileri 1 temsilci, B birimindekileri 1 başka temsilci şeklinde değil. Çünkü, özellikle hizmet sektöründe, beyaz yakalıların artması ile uğraşılan işlerin çeşitliliği de artmıştır. Bu işlerin farklılıklarına göre gruplamalar oluşturup, temsilciler buna göre belirlenmeli. (Bir temsilcinin hem kat görevlilerini, hem sekreterleri hem de operatörleri aynı verimlilikte ve isabette temsil etmesi zordur. Bunun yerine, mesela sekreterler için ayrı, kat görevlileri için ayrı, şoförler için ayrı bir temsilci olması daha doğrudur.) Böyle her temsilci, belli bir alanda uzmanlaşmış olarak sorunlara müdahil olabilecektir. İşçinin sorununu daha doğru anlatabilecektir.

c) Sendikanın çalışanlar arasındaki iletişimi geliştirmek ve dayanışmayı artırması için, sosyal etkinlikler ve kampanyalar düzenlemesi gereklidir. Sendikalar sadece işçi-işveren arası aracı kurumlar değillerdir. Çalışma koşullarının geliştirilmesinin yanında, çalışanın sosyal refahını artırmak için de çalışmalıdırlar. Ayrıca uzlaşmazlıklar sırasında harekete geçildiğinde,  ihtiyaç duyulan kamu oyu desteğini de hazırlamak zorundadırlar. Bu amaçla ilk olarak toplantı ve sosyal organizasyonları organize edebileceği, kapalı ya da yarı kapalı bir lokal alanı belirlemesi lazım. Burada,   I) Çalışanlarla ilgilendirecek, çalışma yaşamına ait son durum bilgileri içeren dokümanlar, II) Toplantı, panel, açık oturum,  gibi etkinlikler düzenleyebileceği malzemeler, III) Kermes, yardım-dayanışma toplantıları, tanışma-kaynaşma partileri, IV) İkinci el eşya satış-takas pazarı, ev aletleri tamir günleri vb. gibi sosyal etkinlikler, yapılabilmelidir.   Amaç, üyeler arası ilişkiyi güçlendirmektir. Üyenin bir topluluğa, bir gruba ait hissedebilmelerini sağlamaktır. Çoğu üye çalışma hayatı boyunca, sendika tesislerine hiç gitmemekte, nadir kısmı ise seyrek gitmektedir.  Bu çalışanın gruba ait olma duygusunun gelişmesini önlemektedir. V) Özel durumları olan üyelere destek ve yardım için geçici bağış ve destek organizasyonları sendika yönetimleri tarafından organize edilip, uygulanmalıdır. (Mesela bir  hastalık, kaza, felaket sonucu destek vermek için...)

d) Düzenli sosyal etkinliklerin geliştirilmesinden sonra, sendikalıların çocuklarına ve aile bireylerine yönelik olarak destekleyici etkinlikler geliştirilmeli. Bu hem gençlerin sendikaya olan yaklaşımını olumlu etkileyecektir. Hem de sendika üyesi olmayan akrabaların desteğini de artıracaktır.

e) Üyelerin genel tüketim ürün ve hizmetlerin, toptan ve daha ekonomik sağlanması için de geçici satın alma organizasyonları oluşturması gerekir. Bu organizasyonlar, tüm üyeler için olabileceği gibi belirlenmiş alandaki meslek çalışanları için de olabilir.   Ya da bölgeler veya şubeler temelinde de olabilir. Bu sendikanın üyelerine sağladığı özel avantajlardır.  Hem sendikalı olmayanları sisteme dahil olmaya ikna etmek içindir. Hem de bölge ekonomisinde, alım gücü olan bir grubu temsil etme yeteneğidir. Günümüzde sendikalar arasında, üyeler açısından ayırt edici fazla fark kalmamıştır. Sendikalar farklarını ancak üyelerine sağladıkları farklı imkanlar çerçevesinde ortaya koyabilirler. Sendika üyelerine destek sağlayan hukuki sözleşmeler, mesela sağlık anlaşmaları, sigorta anlaşmaları da bu kapsama girmektedir.

f) TİS zamanlarında, ücret sendikacılığı prosedürü izlemek, Sendika'yı zayıflatmaktadır. Sadece isteyen taraf olmak; pazarlık değil, dilenmedir. İşveren Temsilcisinin hedefi, sadece daha az ödün vermek olacaktır.  Bu yüzden bu görüşmelerin "Pazarlık" şekline çıkarılması lazım. Yani işveren tarafına taleplerin yanında, cazip gelecek yeni önerilerde bulunmak gerekli. (Bu verimlilik artışı, üretimde tasarruf olabileceği gibi, kurumun ürün ve hizmetlerin bir kısmını desteklemekte olabilir.) Veya anlaşmazlık sonrasında, başvurulacak ve işvereni uzlaşmaya zorlayıcı uygulamalar olabilir. (Grev, iş yavaşlatma, ürün boykotu, yasal yaptırımlar, ...vs.)   Eğer Sendika bunları yapmıyor ya da yapamıyorsa, o sendikadan ayrılıp, çalışanlarca yeni işçi birliktelikleri oluşturulmalı.

2) Bölge bazında Sendika bölge bazında iş yerine veya koluna göre daha fazla esnekliğe sahiptir. Hem daha geniş bir alan ulaşabilmektedir.  Hem de farklı iş kollarından veya yerlerinden de destek sağlayabilme imkanı vardır. Ulaşabildiği üye sayısı daha fazladır. Ancak üye sayısının fazla olması bir güç sahibi olmanın ifadesi değildir. Sendikanın gücü, üye sayısından değil, üyelerini ve toplumu harekete geçirebilme gücünden gelir. Bu da ancak aynı zamanda bir Sosyal Organizasyon olan Sendika'ya duyulan güvenin güçlendirilmesi ve tüm Sendikalı üyelerin ortak zeminler üzerinde kaynaşmalarını sağlamakla mümkündür. Geçmişte sendikaların sık kullandıkları, siyasi, dini ideolojilere dayanan veya sınıf farkındalığı üzerine kurulmuş yaklaşımlar, aslında önemsizdir. Çünkü üye olsun ya da olmasın, "çalışanın ilk amacı" işini korumak ve gelir sağlamaya devam etmektir. Geri kalan her şey, bu yolda ayrıntıdır.   Sendikalar, sadece iş yerlerinde etkin kaldıkları sürece, gerek çalışanlar gerek ise toplum için önemli sosyal roller yüklenemezler.   Sendikanın bölge ekonomisinde etkin bir rolü olmalı. Bölgenin sosyal hayatına etki etmeli ve sosyal refahını desteklemelidir. İşsizlik durumu yaşandığında, eski üyesini destekleyici ve koruyucu uygulamalarda geliştirmelidir. Ancak bu şekilde, üyelerinin desteğini kazanabilir. Toplumsal hareketlerde, eylemler de kamuoyu desteğini arkasına alabilir.

I) Sendika üyeleri ve aileleri için düzenlenen sosyal etkinliklerin bir kısmı toplumsal fayda üzerine genişletilmelidir. Çevre temizliği, ağaç dikme, çiftçilerle emek dayanışması (bir pazar günü zeytin toplanması gibi) etkinlikleri düzenlenip, bu etkinliklere sendika üyesi olmayan vatandaşlarda davet edilmelidir. Hiç sendika üyesi olmamış toplum fertleri ve  gençler için destekleyici çalışmalar dahil edilmeli. Böylece gençlerde Sendika eğilimi de desteklenecektir. Asıl amaç, Sendikanın toplumsal etkinlik alanını genişletmektir.

II) Farklı sendika şubesi üyelerinin, hatta farklı sendikaların üyeleriyle bir araya gelecekleri etkinlikler düzenlenmelidir.

III) Sendikaların, bölgenin ekonomi planına göre ihtiyaç duyulacak kalifiye personelleri saptamalılar. Özellikle işsiz olan eski üyelerin eğitilerek desteklemeleri faydalı olacaktır.

IV) Bölgedeki toplumun ihtiyaçlarına göre, sendikaların da bölgelerde girişimci olarak da etkinlik göstermeleri gereklidir. Bu girişimler, kooperatif veya dernek şeklinde olabilir. Yasaların elverdiği şekilde, birkaç farklı sendika ile ortak girişim şeklinde de olabilir. Tüketici kooperatifleri veya dernekleri, Tarımsal Üretim Merkezleri, özelleştirilmiş kamu girişimleri, bölgenin ihtiyaçlarına yönelik işletmeler, Sosyal Destek Kuruluşları, vb. Her üyenin, sendika üyelik aidatının bir kısmı karşılığında şirket hissesi olarak, üyelere sahiplendirilir. Böylece girişimci sermayesi de üyelere ait olur. Bu girişimler, şimdiye kadar olduğu gibi; örneğin turistik sosyal tesis ya da üyelere apartman dairesi şeklinde olmamalıdır. Sendikalarda yapılan yolsuzluklar ve yöntemleri incelendiğinde, bu tür girişimlerde çok fazla yolsuzluk görülmektedir. Özellikle şeffaf olmaktan kaçınan yönetimlerde bu durum maalesef kaçınılmaz gözüküyor. Yapılacak girişiminin, sermayedar girişimciden farklı hedefler üzerinde olması şarttır. a) Girişim, piyasa da rekabet edecek bir ürün ya da hizmet üzerine olmamalıdır. Sadece sendika üyelerine yönelik ve piyasaya göre  avantaj sağlayacak şekilde olmalı. Eğer bu mümkün değil ise, toplumsal faydayı hedefleyen bir sosyal yatırım veya işbirliği olmalı. Bu müşteri sürekliliğini ve düzenliliğini sağlayacaktır. Kâr değil, fayda ön planda olmalı. b) Girişim, sadece "sendika üyelerinin talep artışına göre" büyümeli. Para kazanıyor diye, işletme büyütülmemeli. c) Yönetimin tüm ekonomik hareketleri, tüm üyelere-hissedarlara karşı şeffaf olmalı. d) Elde edilen net gelirler-kâr'lar, her yıl sonunda tüm üyelere hisseleri oranında dağıtılmalı. e) Her sendika (şube) yönetimi değişikliğinde, bu girişim yönetimleri de değişmeli ve asla aynı kişiler tekrar görevlendirilmemeli. f) Girişimlerde çalışacak kişilerin istihdamında, işinden ayrılmış, işsiz kalmış eski sendikalılar öncelikli olmalı. g) Girişimlerde çalışacak kişilerin yıllık çalışma süreleri, sınırlı olmalı. Çünkü burası sendika üyelerini olumsuz koşullara karşı güç toplamaları ve bir süre destek görme amacıyla oluşturulmuştur. h) Sendika üyeliği tamamen biten üyelerin hisseleri, bu işletmeler tarafından bedeli mukabili alınıp, yeni sendikalılara tahsis edilmelidir. (Örneğin: Bunun için girişim mesela 5 milyon hisseye bölünür. Her üyelik aidatı, bir hisse olarak değerlendirilir. Kuruluştaki üyelerin sayısına va yıllarına göre olan değerler, hisse oranı olarak üyelere yazılır. Kalanı her dönem eklenir. Örnek olarak; 10 bin üye ortalama var ise ve sendikalılıkları ortalama 20 yıl ise, 10000x20x12=2.400.000 hisse girişimin başında dağıtılır. Kalanı her yıl sonunda eklenir.   Yıl sonunda kâr payı dağıtılır. Kâr marjı çok düşük tutulacağı için büyük bir katkı olmasa da, üyeliği sürece desteklenmiş olacaktır. Ayrıca çalışanın iş ilişkisi bittiğinde eline ek bir ekonomik kaynakta geçmiş olur.) Bu uygulamadaki gizli amaç ise, girişimin kasasında önemli miktarda paranın kalmasına izin vermeyerek, olası insanoğlu yoldan çıkmalarının önüne geçmektir. ı) Bu girişimler aynı zamanda işsiz kalan eski üyeler için, eğitim ve yeni meslekler öğrenme yerleri de olmalı. Bu girişimlerin birkaç faydası olacaktır. a) İşletme yapısı ve çalışması şeffaf olacağı için, tüm üyeler için güvenilir bir yatırımdır. b) İşletme gelirleri, hisse sahibi üyeler için destekleyici ek gelirdir. c) İş kaybına uğrayan sendikalılar için, geçici iş imkanı ile destek alacakları bir yerdir. d) Farklı iş kollarından gelen ve kalifiye niteliğini kaybeden çalışanlar için bir eğitim alanıdır. 3) Ülke ve Uluslararası bazda Günümüzde tüm çalışanlar aynı zamanda birer tüketicidir. Sadece kendi bölgelerinden değil, dünyanın her yerinden ürün satın almaktadırlar. Çalışanları harekete geçirebilecek büyük tüketici örgütlenmeleri, tüm şirketlerin üzerinde baskı oluşturabilir.  Günümüzde, hemen hemen her devletin imza atıp, taahhütlerle ortak olduğu uluslar arası ticaret anlaşmalarının büyük bir kısmı, toplumlarının sosyal refahını yükseltme amacını taşımamaktadır. Genellikle lobi faaliyetleri ile uluslar arası ticareti yönlendiren şirketlerin çıkarlarına göre şekillenmektedir. Ulusal kararlara etki etmektedirler. Bu nedenle, şirket kârlılıklarıyla beraber, toplumsal faydayı da gözetip baskı oluşturacak, dengeleyici demokratik yaptırımlar gereklidir. Bu yaptırımları, Uluslararası düzeyde birlik oluşturmuş çalışma örgütleri yapabilir.  KAYNAKLAR